Doeke Martens
De Doeke Martens is de oudste appel, die met redelijke zekerheid in Friesland is ontstaan. De appel zou ontstaan kunnen zijn uit een pit van de Champagne Reinette, daarmee heeft de Doeke Martens een duidelijke gelijkenis. In tegenstelling tot de Champagne Reinette die in de winter pas eetrijp wordt, is de Doeke Martens een herfstappel, die in de tweede helft van september geplukt kan worden, en 1-2 maanden bewaard kan worden. De aromatische kwaliteiten zijn eerder matig.
Deze appel wordt al in de 18e eeuw beschreven, de eerste beschrijving met gekleurde afbeelding wordt gepubliceerd in het boek "Pomologia", van Johann Hermann Knoop ( 1758).
Jaap Kramer in Goutum had nog een boom van dit ras bij zijn boerderij staan. Hij verteld:
Ik kan u vertellen dat de boom in onze familie altijd al bekend stond onder zijn soortnaam Doeke Martens, dat komt neer op 90 jaar ongeveer.
Wij vonden de appel altijd al belangwekkend, ook vanwege het verhaal rond zijn ontstaan ongeveer 400 jaar geleden. In 1976 heb ik daarom enten gezet op een paar onderstammen, die zijn intussen flink dragende bomen.
Het ras is wel heel zeldzaam geweest de afgelopen eeuw, maar nooit echt verdwenen. Mijn vader en zijn broers waren graag met vruchtbomen bezig, hadden plezier in oude en nieuwe fruitrassen, en enten bomen van rassen die minder goed bevielen, om met betere rassen. Ze deden dus niet mee in het vernielen van vaak mooie boomgaarden om de rooipremies op te strijken. Toen ik in 1975 in ons hof plek had voor jonge bomen, heb ik 20 onderstammen gehaald, en die geënt met enthout uit eigen hof. Twee Doeke Martens. En dat zijn ondertussen behoorlijke bomen geworden.
Het is niet bekend hoe oud de appel precies is. In de geschiedenis zijn er drie Doeke Martena's (of Duco van Martena) bekend, te weten:
* Doeke (Doecke Sytses) van Martena, leefde omstreeks 1430, grietman van Baarderadeel.
* Doeke Martena (1530-1605), admiraal van de watergeuzen in Friesland https://fy.wikipedia.org/wiki/Doeke_fan_Martena_(1530-1605)
* Duco Martena van Burmania (1627-1692), grietman van Wymbritseradiel, wonende op Epemastate te Ysbrechtum